راهنمای جامع تکواندو

تکواندو یک هنر رزمی سنتی کره ای است که در 206 کشور جهان تمرین می شود و چیزهای بیشتری از مهارت های مبارزه فیزیکی را آموزش می دهد. Taekwondo یک کلمه کره ای است که از سه قسمت تشکیل شده است: Tae به معنی پا، Kwon به معنای مشت و Do به معنای راه یا انضباط. در واقع، این هنر رزمی نه تنها یک ورزش فیزیکی بلکه یک راه زندگی است که اصول اخلاقی و انضباط را با توانایی‌های بدنی ترکیب می‌کند. در این مقاله، به ریشه‌ها و تاریخچه تکواندو ، اصول اساسی، مزایا و تأثیرات آن بر کودکان و بانوان خواهیم پرداخت. همچنین، تأثیرات مثبت تکواندو بر افزایش اعتماد به نفس، تقویت اراده، و ارتقاء سلامت روحی و جسمی را به‌طور جامع بررسی خواهیم کرد.

تکواندو چیست؟

تکواندو (به انگلیسی: Taekwondo) یک هنر رزمی سنتی کره‌ای است که به عنوان یکی از مهمترین و شناخته‌شده‌ترین هنرهای رزمی جهان شناخته می‌شود. این هنر نه تنها مهارت‌های جسمانی رزمی را یاد می‌دهد بلکه از ابعاد فلسفی، اخلاقی و انسانی نیز بهره‌مند است. این ورزش نه تنها یک هنر رزمی نمایشی مدرن است، بلکه یک مسیر زندگی و انضباطی نیز محسوب می‌شود. این هنر نه تنها به افراد یاد می‌دهد چگونه در مقابل تهدیدهای جسمانی دفاع کنند، بلکه با ارتقاء اخلاقیات، انضباط شخصی و اراده به بهبود کلی زندگی افراد کمک می‌کند. 

این مطلب را از دست ندهید: تفاوت تکواندو و کاراته

تاریخچه تکواندو

تاریخچه این ورزش رزمی که یکی از رشته‌های ورزشی المپیک هم است به دهه‌های اولیه قرن بیستم در کره‌ی جنوبی بازمی‌گردد. این هنر رزمی نه تنها از ترکیب سنت‌های رزمی محلی کره‌ای مانند تککیون، برخوردار است بلکه تحت تأثیر و تطابق با استانداردهای جهانی نیز شکل گرفته است. تاریخچه این ورزش مرتبط با دوره‌های تاریخی مختلفی است که از جمله آنها می‌توان به تأسیس فدراسیون تکواندو در سال ۱۹۶۵ اشاره کرد. تکواندو به مرور زمان به یک هنر رزمی جهانی تبدیل شده و در سال ۲۰۰۰ به عنوان یکی از ورزش‌های اصلی المپیک به رسمیت شناخته شد.

تکواندو برای چه کسانی مناسب است؟

• هر کسی که به دنبال توسعه جسمی، ذهنی و انضباط شخصی است
• افرادی که به بهبود قدرت فیزیکی، افزایش انعطاف و تقویت استقامت علاقه‌مندند
• افرادی که به دنبال یادگیری تکنیک‌های دفاع شخصی هستند
• افرادی که به دنبال یک فعالیت ورزشی با ارزش افزوده در جنبه‌های روحی و اجتماعی هستند
• به طور کلی برای هر رده سنی و هر جنسیتی با هر سلیقه و فیزیک بدنی

فواید تکواندو

تکواندو به عنوان یک هنر رزمی، فواید فراوانی دارد که به افراد در جوانب مختلف زندگی خود کمک می‌کند. این فواید عبارتند از:

• افزایش قدرت عضلات، افزایش انعطاف و بهبود کارایی قلب و ریه‌ها
• آموزش مهارت‌های دفاع شخصی
• ارتقاء انضباط شخصی و مسئولیت‌پذیری
• تقویت اعتماد به نفس
• آموزش اصول اخلاقی نظیر احترام و نظم، انصاف و افزایش ایمان به خود
• توسعه توجه و تمرکز با تقویت ذهن و اندیشه
• افزایش انعطاف و قابلیت‌های ذهنی مانند تصمیم‌گیری سریع و حل مسائل به شکل بهتر
• کالری سوزی و کاهش وزن

حرکات تکواندو

حرکات پا

• چاریوت - حالت خبردار: ایستادن با پاهای چسبیده به هم و آماده به حرکت و دستهای قرار گرفته در دو طرف بدن
• چونبی - حالت آماده باش: ایستادن با پاهای باز به عرض شانه و دستهای قرار گرفته به حالت مشت جلوی بدن
• جوچوم سوگی - حالت سوارکاری: ایستادن با پاهای باز به اندازه 2 برابر عرض شانه و با زانوان کمی خم و دستهای قرار گرفته به حالت مشت روی کمر
• آپ سوگی - حالت راه رفتن: ایستادن با پاهای باز به اندازه عرض شانه طوری که یک پا جلوتر از پای دیگر و در راستای نوک پای عقبی قرارگرفته و یکی از دستها قرارگرفته به حالت مشت روی کمر و یکی دیگر جلوی بدن
• آپ کوبی - حالت رو به جلو: ایستادن با پاهای فاصله دار از هم به اندازه 2 برابر عرض شانه، پای جلویی با خم شدگی 81 درجه ای و پای عقبی کاملا به حالت راست و دستهای قرار گرفته به حالت مشت جلوی سینه
• دیت کوبی - ایستادن عقب: ایستادن با پاهای باز به اندازه عرض شانه طوری که مچ های پاها به شکل حرف L  انگلیسی قرار بگیرند و دستها قرارگرفته به حالت مشت جلوی سینه.
• کیوروگی سوگی - حالت مبارزه ای: ایستادن با پاهای باز به اندازه 1.5 برابر عرض شانه طوری که مچ های پاها به شکل حرف L  انگلیسی قرار بگیرند، بدن کاملا رو به کنار و دستها قرارگرفته به حالت مشت جلوی سینه.
• گوا سوگی - حالت عبور: پای عقب پشت پای جلو، بدن کاملا رو به کنار و دستها قرارگرفته به حالت مشت یکی به پهلو و دیگری نزدیک گردن

آب سوگی، بوم سوگی، نارانهی پیون هی سوگی، دیت کوبی سوگی و نارانهی سوگی برخی دیگر از ضربات پا هستند که در تکواندو یاد داده می شوند. این حرکات تفاوت خیلی جزئی با سایر حرکات دارند.

ضربات یا حرکات چاگی پا

• ضربه آپ چاگی: آپ چاگی یک حرکت حمله است که در آن، پا به سمت بالا حرکت می‌کند موازی با سینه نگه داشته می شود. سپس با زدن ضربه به هدف، حمله می‌کند. این حرکت معمولاً جهت حملات به سر و گردن حریف استفاده می‌شود.
• آپ دولیو چاگی: در این حرکت، پا به شیوه دولیو (باز شدن و قرار گرفتن در یک خط عمودی) حرکت کرده و با ضربه‌زدن به سر یا بدن حریف، امکان بهبود نقاط ضعف حریف را فراهم می‌کند. این حرکت با استفاده از طیف وسیعی از تکنیک‌های حمله به قسمت های مختلف بدن حریف حمله می‌کند.
• دولیو چاگی: حرکت دولیو چاگی یک حرکت حمله است که در آن پا به شیوه دولیو حرکت کرده و به قسمت‌های مختلف بدن حریف، مثل سر، گردن یا شکم حمله می‌شود. این حرکت اغلب با استفاده از ساق پا یا پنجه پا اجرا می‌شود.
• ضربه باندائه دولیو چاگی: این حرکت یک ترکیب از دولیو چاگی با حرکت باندائه (باز شدن پا در یک خط افقی) است. با این ترکیب، فرد می‌تواند با کف پا به نقاط ضعف مختلف حریف حمله کند و از تنوع در حرکات حمله بهره‌مند شود.
• ضربه یوپ چاگی: یوپ چاگی یک حرکت حمله است که در آن، پا به حالت تیغه به سمت بالا حرکت می‌کند و پاشنه، لگن و شانه در یک خط مستقیم قرار می گیرند. سپس با قسمت پایینی پا به عنوان مثال پاشنه پا به هدف حمله می‌شود. این حرکت معمولاً جهت حملات به سطوح پایین تر بدن حریف، استفاده می‌شود.

حرکات دست

• جیروگی: جیروگی یک تکنیک دفاعی در تکواندو است که در آن، فرد به یک جهت اطراف بدن خود می‌چرخد تا حریف را از مسیر حملات خود منحرف کند. این تکنیک با استفاده از چرخش‌های سریع بدن، از حرکاتی که به طور مستقیم به سمت فرد حمله می‌شود، جلوگیری می‌کند.
• دانیکو توک چیگی: این تکنیک شامل استفاده از دستها برای گرفتن و کنترل پاهای حریف است. فرد از دانها (پنجه‌ها) برای نگهداری و حمله به پاهای حریف استفاده می‌کند.
• الگول باندا جیروگی: الگول باندا جیروگی یک تکنیک جلوگیری است که با استفاده از حرکاتی مثل باز شدن دستها به سمت جلو و ایستادن به شیوه‌ای است که مشت روبه روی صورت قرار می گیرد تا از حملات حریف جلوگیری کند.
• ممتونگ یوپ جیروگی: این تکنیک جلوگیری از حملات با استفاده از ممتونگ یوپ (دستهای باز) می‌باشد. فرد در این تکنیک از ضربات مشت از بغل به وسط بدن استفاده می‌کند تا به حریف امکان انجام حملات مستقیم را ندهد.
• مومتونگ بارو جیروگی: این تکنیک جلوگیری با استفاده از مومتونگ بارو (پهلو) است. فرد با چرخش بدن به سمت جلو و استفاده از ضربه مشت مستقیم به وسط بدن، حملات حریف را کنترل می‌کند و از ورود حملات مستقیم جلوگیری می‌کند.
• بوجوموک: بوجوموک یک تکنیک حمله است که در آن، فرد از دستها و پاها به صورت ترکیبی برای حمله به نقاط حساس حریف استفاده می‌کند. این تکنیک از تنوع و ترکیبی از حرکات مشت برای تمرکز و نفس گیری استفاده می‌کند.

سبک های تکواندو

تکواندو دارای سبک‌ها و شاخه‌های مختلفی است که به افراد با تمامی سطوح تجربه و با هر نوع روحیه ای مناسب می‌باشد. هر یک از این سبک‌ها و شاخه‌ها مختصری از تاریخچه، تمرینات و ویژگی‌های خاص خود دارند. انتخاب سبک مناسب بستگی به اهداف و تمایلات فرد دارد. در زیر به برخی از اصلی‌ترین سبک‌های تکواندو اشاره می‌کنیم:

کیوروگی

کیوروگی یا همان مبارزه دو نفره یا fight یکی از سبک‌های تکواندو است که در آن اجرای حرکات دست و پا به شکل متناسب و با انعطاف درست، صورت می‌گیرد. این سبک به منظور نمایش هنرهای رزمی تکواندو بوده و معمولاً افراد معمولا با به تن کردن تجهیزات حفاظتی با همدیگر به مبارزه می پردازند.

پومسه

پومسه یک سبک از تکواندو است که در آن، افراد با اجرای الگوهای خاص و تعیین شده از حرکات و تکنیک‌های ایستادن، دست، پا و جابجایی، نمره‌دهی می‌شوند. این الگوها شامل ترکیباتی از حرکات حمله، دفاع و چرخش‌های هنری هستند که افراد در مقابل داوران اجرا می‌کنند. مسابقات این سبک به صورت انفرادی و تیمی برگزار می شود.

هانمادانگ

هانمادانگ یک سبک از تکواندو است که اجرای حرکات سرعتی، کوبشی، چرخشی و قدرتی دست و پا در قالب دستورات و فرم‌های خاص را شامل می‌شود. افراد در این سبک با انجام تکنیک‌هایی که در قالب‌های خاص آموزش داده شده‌اند، مهارت‌های خود را نشان می‌دهند.

تکواندو هیانگ

تکواندو هیانگ یکی دیگر از سبک‌های تکواندو است که در آن افراد با اجرای تکنیک‌ها و حرکات مختلف به صورت رویه‌مند، نقاط ضعف حریف را مشخص کرده و در مقابل آنان اقدام به حملات و دفاع‌های مؤثر می‌کنند. این سبک اصول هنر رزمی را با تاکتیک‌های استراتژیک ترکیب می‌کند.

فلسفه رنگ‌های کمربند در تکواندو

رنگ‌های کمربند در تکواندو نمایانگر سطوح مختلف آموزش و مهارت هر شخص در این هنر رزمی هستند.

کمربند سفید: کمربند سفید نماد تازه‌واردی به دنیای تکواندو است. فردی که این کمربند را دارد، به تازگی با آغاز یادگیری اصول و تکنیک‌های ابتدایی این ورزش آشنا شده و در مرحله ابتدایی آموزش قرار دارد.

کمربند زرد: کمربند زرد نشان‌دهنده پیشرفت و تسلط بیشتر بر اصول این هنر رزمی است. فرد با اخذ کمربند زرد نشان می‌دهد که در مراحل ابتدایی از مسیر یادگیری خود عبور کرده و توانسته است تکنیک‌های پایه را به خوبی اجرا کند.

کمربند سبز: این کمربند نماد قدرت و توانایی افزایش یافته است. فرد با اخذ کمربند سبز، نشان می‌دهد که به تسلط بیشتری بر تکنیک‌ها و حرکات پیشرفته تکواندو دست یافته است.

کمربند آبی: کمربند آبی نمایانگر استقامت و تسلط بهتر بر تکنیک‌ها و حرکات می‌باشد. فرد با اخذ این کمربند، در مرحله پیشرفته‌تری از یادگیری تکواندو قرار گرفته و مهارت‌های خود را بهبود داده است.

کمربند قرمز: کمربند قرمز نشان‌دهنده توانایی و تسلط بالا بر تکنیک‌ها و حرکات پیچیده تکواندو است. این کمربند نماد ارتقاء و پیشرفت به مراحل پیشرفته‌تر در این هنر رزمی است.

کمربند سیاه: کمربند سیاه در تکواندو نماد حرفه‌ای بودن و تسلط کامل بر اصول و تکنیک‌های این هنر رزمی محسوب می‌شود.

تکواندو کودکان و بانوان

تکواندو به عنوان یک ورزش رزمی برای کودکان، فرصتی فراهم می‌کند تا به شیوه‌ای سالم و سازنده، در محیطی پر از انگیزه و انضباط، توانایی‌های فیزیکی و روحی خود را بهبود بخشند. این هنر رزمی، علاوه بر ارتقاء قدرت جسمانی، به کودکان کمک می‌کند تا اصول انضباط، احترام و اخلاقیات را درک کنند. با تمرینات گوناگون از جمله حرکات ضربه، الگوهای هنری و تکنیک‌های دفاعی، کودکان به تقویت تمرکز، حل مسائل و اعتماد به نفس می‌پردازند. علاوه بر این، تکواندو به کودکان اجازه می‌دهد در یک فضای گروهی اجتماعی و دوستانه فعالیت کنند و در کنار یادگیری مهارت‌های جدید، به توسعه انعطاف و هماهنگی حرکتی خود نیز بپردازند.

تکواندو بانوان نه تنها یک ورزش رزمی بلکه یک سبک زندگی است که بر ایمنی، انعطاف و قدرت جسمانی تأکید دارد. این هنر رزمی، به بانوان فرصت می‌دهد تا با استفاده از تکنیک‌ها و حرکات خاص، قدرت و مهارت خود را افزایش دهند. تمرینات تکواندو بر رشد روحی و انضباط فردی تأثیرگذار است و به بانوان اعتماد به نفس و توانایی مقابله با چالش‌های زندگی را می‌آموزد. همچنین، این ورزش به بهبود تعادل انعطاف و تمرکز کمک می‌کند.

دفاع شخصی تکواندو

دفاع شخصی در تکواندو یا هوشین سول یک جنبه مهم و بی‌تردید حیاتی این هنر رزمی است. این ورزش نه تنها به افراد یاد می‌دهد چگونه در مواجهه با حملات حریف دفاع کنند، بلکه با آموزش تکنیک‌ها و استراتژی‌های دفاعی، دفاع از خود را در مقابل تهدیدها به افراد آموزش می‌دهد. از میان تکنیک‌های دفاع شخصی تکواندو می‌توان به تکنیک های دورانی، قفل مفاصل، پرتاب ها، تکنیک های خفه کردن، تکنیک های آزاد شدن، پرتاب ها و آموزش نحوه استفاده از حرکات دست و پا برای دفاع از خود اشاره کرد.

این تکنیک‌ها نه تنها برای مهارت‌آموزی در حوزه دفاع شخصی کارآمد هستند، بلکه از اهمیت بالایی در تقویت اعتماد به نفس و افزایش هوش تاکتیکی فرد نیز برخوردارند. به علاوه، تکواندو به افراد می‌آموزد که در مواقع خطر، با انضباط و سرعت عمل، بهترین تصمیمات را برای حفاظت از خود اتخاذ کنند.

تجهیزات مورد نیاز در ورزش تکواندو

تجهیزات مورد نیاز در ورزش تکواندو برای اجرای تمرینات و مسابقات باید به دقت انتخاب می‌شود تا افراد بتوانند با ایمنی و کارایی بالا ورزش کنند. مهمترین تجهیزات شامل:

• کیمونو (Dobok) یا لباس رسمی تکواندو
• فرش یا کف‌پوش (Poomsae Mat) برای اجرای تمرینات و حرکات
• کلاه (Headgear) به منظور حفاظت از سر و صورت در هنگام تمرینات و مسابقات
• محافظ دنده (Sparring Gear) برای محافظت از دست، پا، سینه
• باده و ساباده یا همان ساق بند و ساعد بند برای محافظت از ساق و ساعد
• هوگو که شبیه جلیقه ضد گلوله بوده
• کاپ برای محافظت از بیضه ها

آسیب های ورزش تکواندو

ورزش تکواندو یک فعالیت بدنی فوق‌العاده است که به افراد امکان می‌دهد تا قدرت بدنی، انعطاف‌پذیری، تعادل و قدرت ذهنی خود را تقویت کنند. اما همچنین ممکن است همچون سایر ورزش‌های رزمی، ممکن است با آسیب‌ها و خطراتی همراه باشد. از جمله:

• آسیب‌های حاد: در این ورزش رزمی، حرکات سریع و قدرتی انجام می‌شوند که ممکن است منجر به آسیب‌های حاد شود. این شامل شکستگی استخوان‌ها، پیچ خوردگی مچ و شکستگی ناحیه پا و... می‌شود.
• آسیب‌های عضلانی و مفصلی:. مشکلاتی مثل کبودی و کشیدگی عضلات می‌توانند به دلیل نادرست انجام حرکات یا نبودن آمادگی فیزیکی مناسب رخ دهند.
• آسیب‌های چشمی: در تکواندو ، استفاده از ضربات و پاچه‌ها ممکن است به چشم‌ها آسیب برساند. استفاده از تجهیزات محافظ مناسب می‌تواند این خطرات را کاهش دهد.

برای پیشگیری از این آسیب‌ها، مهم است که ورزشکاران تکواندو آموزش‌های مناسب دریافت کنند، از تجهیزات محافظ استفاده کنند، و تحت نظر مربیان مجرب تمرین کنند. همچنین، اهمیت داشتن یک برنامه تمرینی منظم و استراحت کافی نیز از جمله اقدامات حیاتی برای حفظ سلامتی در این ورزش است.

جمع بندی

تکواندو به عنوان یک هنر رزمی کره‌ای، نه تنها یک ورزش بلکه یک سبک زندگی است. این ورزش به ورزشکاران، فرصت می‌دهد تا بهبود جسمانی و روحی خود را تجربه کنند. با آموزش اصول انضباط، احترام و تعهد به خود و دیگران، این ورزش اعتماد به نفس و ابزارهایی برای مقابله با چالش‌های زندگی را ارائه می‌دهد. این ورزش، علاوه بر تقویت بدن و افزایش مهارت‌های رزمی، از طریق آموزش اصول اخلاقیات و ارتقاء انضباط فردی، به ایجاد افرادی متعهد به ارزش‌های اجتماعی و اخلاقی کمک می‌کند.